آداب و رسوم شب یلدا در کردستان؛ از خوانچه عروس تا کالک تورش + فیلم
تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۴۳۰۵۸
شب یلدا در استان کردستان که به آن «شه‌و زمسان» می‌گویند دارای آداب و رسوم خاص خود است که از بردن خوانچه (کادو) برای نوعروس تا تهیه خوراکی‌های خاص این شب همچون کالک تورش (خربزه ترش) می‌توان اشاره کرد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کردستان، در خصوص پیشینه و فلسفه شب یلدا در کتاب جشن‌های ایرانیانآمده است که واژه یلدا از زبان سریانی و به معنای تولد است و سبب این نامگذاری را چنین دانسته‌اند که در پایان این شب دراز که اهریمنی است، خورشید یا مهر متولد می‌شود و تاریکی را از میان می‌برد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
یلدا و مراسمی که در نخستین شب زمستان و بلندترین شب سال برپا می‌شود، سابقه‌ای چند هزار ساله دارد و از رسوم ویژه آریایی‌هاست؛ اقوام قدیم هند و ایرانی و هند و اروپایی جشن تولد آفتاب را آغاز زمستان می‌گرفتند به ویژه ژرمنی‌ها عید تولد آفتاب را در آغاز زمستان گرفته و آن را به‌خدای آفتاب نسبت می‌دهند و این بی‌تناسب هم نیست، چه واقعاً آغاز زمستان مثل تولد جدید خورشید است.
مشخص است که به موجب بلندترین شب که تاریکی -مظهر اهریمن- بیشتر زمان را در زمین می‌پایید، این شب را نحس و بدیمن می‌شمردند. در شب یلدا جهت رفع این نحوست، آتش می‌افروختند، گرد هم جمع می‌شدند و خوان ویژه می‌گستردند و این سفره جنبه دینی داشته و مقدس بوده است.
شب یلدا از زیباترین و شیرین‌ترین جشن‌ها نزد ایرانیان بوده که تکرارش تداعی کننده سنت‌های کهن در میان خانواده‌ها است. هنوز هم برخی از خانواده‌ها در این شب دور کرسی جمع می‌شوند و این سنت دیرینه را گرامی می‌دارند.
شب چله در میان مردم استان کردستان جایگاه ویژه‌ای دارد که امیر صادقی، کارشناس ارشد مردم‌شناسی در استان کردستان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شب یلدا را در کردستان «شه‌و چله» (شب چله) یا «شه‌و زمسان» (شب زمستان) می‌نامند، شبی که پیش از فرا رسیدنش هیجان و شور خاصی را در میان مردم برمی‌انگیزد.
وی به مهم‌ترین ویژگی‌های این شب در کردستان اشاره می‌کند و می‌افزاید: اصلی‌ترین ویژگی شب چله، گردآمدن خانواده‌ها با هماهنگی قبلی در کنار هم است به‌صورتی که معمولاً یک هفته قبل از آن مشخص می‌شود که شب چله این سال در خانه چه کسی جمع شوند.
این کارشناس ارشد مردم‌شناسی تصریح می‌کند: در خانواده‌هایی که پدر، در قید حیات باشد معمولاً فرزندان با عروس‌ها و دامادها شب چله را در آنجا می‌گذرانند، اما برای زوج‌ها چون خانواده پدرخانم و پدر شوهر هر دو مطرح است معمولاً نوبت را رعایت می‌کنند.
صادقی اضافه می‌کند: در تدارکات این جشن سنندجی‌ها چند ماه قبل از شب چله، خربزه‌های کوچکی که از روستای گردشگری سراب قامیش تهیه می‌شود را در تفاله سرکه می‌اندازند تا برای این شب «کالک تورش» (خربزه ترش) که از اصلی‌ترین موارد سفره است را داشته باشند؛ پس از خوردن غذای چرب و سنگین شب چله، میل کردن این خربزه ترش هضم غذا را آسان کرده و باعث می‌شود بقیه شب نیز بتوان از تنقلات متنوع و میوه‌های رنگارنگ شب چله استفاده کرد.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر این، چند ماه قبل از زمستان خوشه‌های انگور را برای شب یلدا نخ کرده و در زیرزمین و یا اتاق دارای سایه از سقف آویزان می‌کنند که به آن «آنو» می‌گویند.
این کارشناس ارشد مردم‌شناسی با بیان اینکه غذای مخصوص شب یلدا در استان کردستان معمولاً دلمه و رشته پلو است، می‌افزاید: در این شب اگر همسایه‌ها مایل باشند از غذایی که تهیه کرده‌اند به همدیگر می‌دهند که به آن «کاسه هاوسا» می‌گویند.
صادقی اضافه می‌کند: پس از صرف شام، نوبت به خوردن تنقلات و خشکبار می‌رسد که انجیر خشک، برگ گلابی، برگ زردآلو، هسته زردآلو، توت خشک، تخمه بو داده کدو و گندم برشته که با شیره گز مخلوط شده و به صورت گلوله‌های کوچکی درآمده از جمله خشکبارهای شب چله در کردستان است.
وی ادامه می‌دهد: میوه‌های شب چله که شامل هندوانه، سیب، گلابی، به، انار و آن و می‌شود از ضروریات شب چله است که در برخی از خانواده‌ها برای خوردن میوه‌های شب چله سفره می‌اندازند و در برخی دیگر به روال امروزی است.
کارشناس ارشد مردم‌شناسی در کردستان تصریح می‌کند: در این شب بلند به دلیل اینکه وسایل ارتباط جمعی مانند امروزه در میان خانه‌ها وجود نداشته، از انواع سرگرمی‌ها مانند فال حافظ و انجام برخی بازی‌های محلی که معروف‌ترین آن «گوروابازی» یا جوراب بازی است، انجام می‌شده است.
صادقی تصریح می‌کند: همچنین بعد از صرف شام، بزرگان فامیل داستان‌ها، متل‌ها (معما) و افسانه‌های قدیمی تعریف می‌کردند، امروزه در روستاها حکایت‌گویی هم‌چنان پابرجا مانده و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها داستان‌هایی مانند «خاتون زمهریر» را برای نوه‌هایشان در این شب طولانی و تاریک و سرد زمستانی تعریف می‌کنند. همچنین در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسکندرنامه معمول بوده است.
وی ادامه می‌دهد: از رسوم جالبی که در شب یلدا در کردستان هنوز رایج است می‌توان به خوانچه بردن (کادو عروس) از طرف خانواده پسر برای نامزدش، نام برد. در این خوانچه‌ها باید تمامی موارد ذکر شده در بالا از شام گرفته تا خشکبار و میوه را برای خانواده عروس ببرند به صورتی که آن شب، خانواده عروس برای برگزاری شب چله هیچ اقدامی نکرده باشد؛ علاوه بر مواردی که گفته شد، هدیه‌ای گران‌بها نیز که معمولاً پارچه یا قطعه‌ای طلا می‌باشد نیز برای عروس خانم برده می‌شود.
کارشناس ارشد مردم‌شناسی کردستان اضافه می‌کند: رسم دیگری نیز وجود دارد به نام «شه‌و زمسانی» که در آن عروسی که اولین شب چله خود را در خانه شوهر تجربه می‌کند باید این بار خانواده او، خوانچه‌هایی را که تمام نیازهای شب چله خانواده داماد است را به منزل دامادشان ببرند.
صادقی خاطرنشان می‌کند: در سال‌های گذشته در روستاهای کردستان در شب چله، مراسم شال انداختن نیز اجرا می‌شد که در این رسم از روزنه‌های بالای بام‌ها که نقش هواکش و نورگیر را دارند، جوانان روستا شال‌های لباس‌شان را به پایین می‌فرستادند تا صاحب‌خانه هدیه‌ای به مناسبت شب چله در آن بگذارد.
به گزارش ایمنا، جشن‌ها از دیرباز تاکنون فرصتی برای دورهمی و چند ساعتی کنار یکدیگر بودن، فارغ از زندگی روزمره است که می‌تواند مهر و محبت را میان همدیگر بیشتر کرده و کدورت‌های طول سال را رفع کرد که شب یلدا نیز بهانه خوبی برای این مهم است.
کد خبر 713765منبع: ایمنا
کلیدواژه: سنندج شهر سنندج کردستان استان کردستان شب یلدا آداب و رسوم شب یلدا دورهمی های شب یلدا در مورد شب یلدا هندوانه شب یلدا میوه شب یلدا غذای سنتی فرهنگ آداب و رسوم شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق استان کردستان خانواده ها شب یلدا شب چله شب چله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۴۳۰۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ضرورت تعیین تکلیف پرونده‌های محکومان به قصاص در کردستان
رئیس کل دادگستری کردستان از روسای دادگستری و دادستان‌های حوزه‌های قضایی استان درخواست کرد در تعیین تکلیف پرونده‌های محکومان به قصاص اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کردستان و به نقل از روابط عمومی دادگستری استان کردستان، حجت‌الاسلام سیدحسین حسینی امروز _شنبه هشتم اردیبهشت_ در جلسه با شورای معاونان، رؤسای دادگستری و دادستان‌های حوزه‌های تابعه قضائی استان کردستان اظهار کرد: مدیران قضائی استان در سال جاری باید حضور پررنگ‌تری در میان مردم داشته باشند و درخواست‌های حقوقی و قضائی آنها را رسیدگی کنند.
وی با اشاره به نامگذاری سال جاری از سوی مقام معظم رهبری به جهش تولید با مشارکت مردم، افزود: مسئولان قضائی استان باید در جهت تحقق شعار سال ضمن شناسایی کارخانجات و واحدهای تولیدی تعطیل و نیمه تعطیل و اعلام این واحدها به ستاد اقتصاد مقاومتی دادگستری استان، اهتمام جدی داشته باشند.
رئیس کل دادگستری استان کردستان خاطرنشان کرد: سند تحول قضائی و اجرای برنامه‌های عملیاتی قوه قضائیه در سال ۱۴۰۳ باید محور حرکت فعالیت‌های دستگاه قضائی استان در سال جدید باشد و با اتخاذ تدابیر و برنامه‌ریزی مدون، این برنامه در دادگستری استان اجرایی شود.
حجت‌الاسلام حسینی بر تکریم مراجعان به دستگاه قضائی تاکید و تصریح کرد: یکی از مصادیق بارز این موضوع، پاسخگویی صحیح به سوالات و درخواست‌های ارباب رجوع است و همچنین ارزش قائل شدن قضات و کارکنان اداری برای وقت مردم است.
وی خطاب به رؤسای دادگستری و دادستان‌های حوزه‌های قضائی استان، بر تعیین تکلیف پرونده‌های محکومان به قصاص تاکید کرد و افزود: قضات باید در صدور قرار تأمین منجر به بازداشت با دقت بیشتری عمل کنند.
رئیس کل دادگستری استان کردستان اضافه کرد: ضروری است تا در سال جاری قضات در جهت مختومه کردن پرونده‌های قضائی توأم با اتقان آرا تلاش و جدیت بیشتری داشته باشند تا زمینه رضایتمندی بیشتر مردم استان فراهم شود.
حجت‌الاسلام حسینی بر استفاده بیشتر از ظرفیت صلح یاران در جهت ایجاد صلح و سازش در پرونده‌های قضائی نیز تاکید کرد.
کد خبر 748339
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند